Πέμπτη 5 Ιανουαρίου 2012

Αναγνωστικό Ημερολόγιο 2011 - Δεκέμβριος (17)

Υπάρχουν ακόμη κάποια σχόλια που χρωστάω, ίσως και όχι μόνο από το 2011, σχετικά με βιβλία που έχω διαβάσει. Κάνω σοβαρές προσπάθειες να τα σχολιάσω όπως τους πρέπει, αλλά είναι κάποια κείμενα που απλά δε θέλουν να γραφτούν, βρε παιδί μου.

Επιπλέον, θα μου επιτρέψετε να μην πω τίποτε για τα εφτά αδημοσίευτα ελληνικά λογοτεχνήματα που διάβασα μέσα στο Δεκέμβρη που μας πέρασε. Ελπίζω και προσεύχομαι στο Flying Spaghetti Monster να τα ταχταρίσω τυπωμένα στα χέρια μου μια μέρα. Ως τότε όμως, σιγή και μελέτη.

Το Τραγούδι του Χρόνου Βιβλίο Πρώτο: Η Χώρα των Χαμένων Ευχών, Γιώργος Χατζηκυριάκος. Γι’ αυτό θα μιλήσουμε σε ξεχωριστή ανάρτηση.

Βάσει Σχεδίου, Μπάμπης Αρώνης. Θεατρικό για την ακρίβεια, που διαπραγματεύεται με επιτυχία τολμώ να πω, την αλήθεια και το ψέμα της βίας. Τρόμος, πραγματικός. Κουβάρι που δε μπορείς να ξεμπλέξεις εύκολα. Κι όταν τελικά βρίσκεις μια άκρη, είσαι σίγουρος ότι είναι αυτή που πρέπει να τραβήξεις για να ξετυλιχτεί; Η εικόνα είναι από τις παραστάσεις του έργου που παίχτηκε στη Β' Σκηνή του θεάτρου Άλμα, πέρσι το χειμώνα.

Η μάγισσα του φωτός, Γαβριέλλα Κασουλίδου. Ανήκει στο είδος των βιβλίων που αγγίζουν το πνευματικό κι όχι το φανταστικό, όμως δε με ενόχλησε καθόλου. Ξεκινάει δυσκίνητα, με ανακατεμένες σκέψεις και γεγονότα και με "λόξυγκες" στη γλώσσα και το ύφος, αλλά μετά απογειώνεται, δίνοντας μια πραγματικά ενδιαφέρουσα ιστορία, συγκινητική, αλλά και με τις δικές της τρίλιες ηθικού διδάγματος. Οι οποίες τρίλιες δε με χάλασαν, παρά που πολλές από αυτές δεν τις συμμερίζομαι.

Η Δάδα της Περσεφόνης, Α. Γ. Σακελαρίου. Είναι ένα ενδιαφέρον βιβλίο, από ένα νέο συγγραφέα με πολύ ταλέντο και όραμα. Αυτό που λείπει είναι η προπόνηση, με την έννοια ότι κάποιες φορές η αφήγηση τού γλιστράει από τα χέρια και δεν εξελίσσεται ομαλά. Η ιστορία μιλάει για μια πανσιόν με όνομα Δάδα της Περσεφόνης, στο βουνό πάνω από το χωριό Μαύρος Κούτσουλας κάπου στην Ήπειρο, η οποία πανσιόν γίνεται θέατρο δαιμονικών εμφανίσεων. Στο εξώφυλλο χαρακτηρίζεται ως μαύρη κωμωδία, αλλά έχει μέσα πολύ ζόρικες εικόνες, πέρα από την σκαμπρόζικη περιγραφή των ηθών και των εθίμων των Μαυροκουτσουλιωτών...

Ο Δαιμονιστής, Αύγουστος Κορτώ. Μου το είχε προτείνει ένα πολύ καλός φίλος πριν από δύο περίπου χρόνια. Το είχα αγοράσει, αλλά ξέρετε τώρα, τα βιβλία στη βιβλιοθήκη μου παίρνουν ειδικό βάρος με την αναμονή. Λοιπόν, αν αυτό πήρε ειδικό βάρος από την αναμονή, αναρωτιέμαι τι βάρος θα είχε αν το διάβαζα επιτόπου. Καταρχήν ανήκει στο ελληνικό φανταστικό. Δεν το επιθυμεί όμως. Ξεκινάει άγαρμπα, με πολύ tell και συνεχίζει λίγο καλύτερα, με το tell όμως να εξακολουθεί να μας ζαλίζει, όπως σε όλα τα σύγχρονα ελληνικά βιβλία που τα ψυχογραφήματα πρέπει ανυπερθέτως να είναι tell, ή μάλλον TELL. Διαθέτει μια χαριτωμένη ιδέα, κι αυτή άγαρμπα δοσμένη, -πιθανότατα γιατί ο συγγραφέας αγνοεί τις συμβάσεις του φανταστικού- και πολλές σκηνές που οι Άγγλοι θα τις έλεγαν disturbing. Επίσης παραθέτει κι ένα πολύ φιλολογικό-παύλα-φιλοσοφικό κομμάτι όπου εξηγεί την άποψή του ότι μόνο ο έρωτας μεταξύ αντρών μπορεί να είναι αγάπη γιατί (να το διαβάσετε, δε σας λέω γιατί, νομίζω ότι αξίζει τον κόπο). Και το τέλος είναι πολύ βιαστικό και χωρίς κορύφωση. Πιο "κορυφωμένο" είναι το κομμάτι πριν το τέλος. Γενική εντύπωση: ένα βιβλίο εύκολο να το διαβάσεις, με κάμποσες σκληρές σκηνές, αλλά κατά τη γνώμη μου χωρίς να αξίζει τον ντόρο που προκάλεσε.

Η Μαγική Εκδρομή, Μιχάλης Μακρόπουλος. Ένα πολύ γλυκό, αλλά και πολύ φλύαρο βιβλίο, που θα μπορούσε να είναι δύο διηγήματα των 2000 λέξεων το καθένα. Η φλυαρία του με λίγωσε, χωρίς να μου προσφέρει κάτι.

Η Σάλπιγγα της Αποκάλυψης, Κωνσταντίνος Γρίβας. Ε, Γρίβας είναι αυτός. Πολύς στρατός, πολλές περιγραφές οπλικών συστημάτων, υπερστρατιώτες και πυρηνικά όπλα. Περιορισμένη λογοτεχνική αξία. Πέρα από αυτό όμως, ο Γρίβας είναι μια κατηγορία ελληνικού φανταστικού μόνος του. Military futuristic fiction made in Greece.
Το Τελευταίο Ροδοπέταλο, Εύη Κατιδιώτη. Μια εφηβική, κοριτσίστικη ιλουζιόν, γραμμένη με τρυφερότητα. Συνίσταται σε όσους αναρωτιούνται τι κάνουν τα κορίτσια στο γυμνάσιο στην ώρα των θρησκευτικών ή άλλες τέτοιες βαρετές ώρες. Γράφουν τέτοια. Κι εγώ έχω γράψει ένα ή τρία, δε θυμάμαι. Στα 15 μου.

Το φυλακτό του Ποσειδώνα, Γλυκερία Καραγκούνη. Άλλο ένα εφηβικό βιβλίο που προσπαθεί σκληρά, αλλά δεν καταφέρνει να με πείσει. Οι τρύπες στην πλοκή είναι απίστευτες, η προοικονομία σε κάποια σημεία ανύπαρκτη, οι χαρακτήρες κλισέ και όχι αρχετυπικοί κι οι επιρροές από τον Χάρρυ Πότερ περισσότερες απ' όσες θα μου άρεσαν, αν και καλά κρυμμένες για όσους δεν έχουν διαβάσει Ρόουλινγκ. Το μόνο που σώζεται είναι η καλή πρόθεση και η γλώσσα, που είναι σταθερή και επιπέδου.
Καλό Αίμα, Κακό Αίμα, Ελεωνόρα Σταθοπούλου. Νόμιζα ότι ήταν φανταστικό, αλλά δεν είναι. Στην πραγματικότητα είναι τόσο mainstream που απορώ γιατί έβαλαν τη λέξη "φαντασία" στο οπισθόφυλλο. Πέραν τούτου, είναι ένα από τα ωραιότερα βιβλία που διάβασα φέτος. Μαύρο, κατάμαυρο, με τρομερούς χαρακτήρες (και μιλάμε για καμιά εικοσαριά διηγήματα έτσι; δηλαδή για τουλάχιστον πενήντα τρομερούς χαρακτήρες!), γνώση της χρήσης του λόγου για να δημιουργήσει ατμόσφαιρα, εξαιρετικό ύφος, τρομερές πλοκές, τι να λέμε τώρα; Διάβαζα ένα διήγημα, ήθελα να κοπανίσω το κεφάλι μου στον τοίχο από τη μαυρίλα του και όταν τελείωνε ξεκινούσα με διεστραμμένα λυσσαλέα χαρά το επόμενο.

Δευτέρα 2 Ιανουαρίου 2012

Με το δεξί στις εσχατιές του χρόνου

Και μπήκαμε στο 2012, τη χρόνια που κατά τα λεγόμενα θα τελειώσει ο κόσμος. Ελπίζουμε με το δεξί, αν και δεν είμαστε και τόσο σίγουροι, με την κρίση και τα λοιπά... Αλλά σε κάθε περίπτωση εμείς λέμε να κάνουμε το καθήκον μας. Και μιας και είμαστε σε εσχατολογικό κλίμα, να, κι εγώ μέσα στους επόμενους εντεκάμιση μήνες θα ήθελα να διαβάσω πράγματα που τα θεωρώ κλασσικά. Και να γράψω το magnum opus μου, σαν άνθρωπος.


Για το 2011, έχω λίγα να πω, ίσως γιατί έζησα πολλά περισσότερα α’ όσα νόμιζα. Άρχισε η κατρακύλα των 35+ ετών, η αποχώρηση διαφόρων ανθρώπων που δε σου περνάει από το μυαλό ότι θα τους αποχωριστείς ποτέ, προβλήματα υγείας και τα συναφή ανατριχιαστικά. Πάντως, κατάφερα και να γράψω και να διαβάσω αρκετά.

funny pictures - Dear Santa, Wuz naugti but wuz wurf it.  Srsly,           Muffin
see more Lolcats and funny pictures, and check out our Socially Awkward Penguin lolz!


Στο θέμα της γραφής, λιγότερα κομμάτια φέτος, αλλά μεγαλύτερος όγκος: Έξι διηγήματα από 2000 έως 5000 λέξεις (Ένας ξύπνιος άνθρωπος, Κιμωλίες, Ραβδί, Η διαθήκη του Ζίγκφριντ Σβάρτσμαν, Δυο σταγόνες ιδρώτα και Το σπίτι αυτό), μια νουβέλα 50.000 λέξεων για το NaNoWriMo, με τίτλο Στάλα Δάκρυ κι ένα μυθιστόρημα, το καταληκτικό της Τριλογίας της Πλέξης, με προσωρινό τίτλο Παρέσσα και πιθανότερο Μάνα και Κόρη. Έφαγα μια εκδοτική πόρτα με τη Θύμνα και έκανα ακόμη τέσσερις προσπάθειες με τη Θύμνα και τα Κείμενα Σ’ Ένα Ξύλινο Κουτί, οι οποίες μάλλον θα απαντηθούν μέσα στους πρώτους τρεις μήνες του ’12

Αναγνωστικά ήταν μια καλή χρονιά. Η εμμονή με το ελληνικό φανταστικό φαίνεται εντονότερα από κάθε άλλη χρονιά, αλλά με την προοπτική της αυτοέκδοσης είχαμε και πολλά νέα βιβλία φέτος. Ίσως αυτό να είναι καλό, αλλά εμένα με ανησυχεί. Με την πρόφαση της κρίσης, το φανταστικό είδε και πάλι την πόρτα της εξόδου από τα πλάνα των εκδοτικών οίκων, πάνω που είχαμε κάνει μερικές πολύ καλές κινήσεις προς την απομυθοποίησή του -ή όπως θα ήταν σωστότερο να πούμε, την αποδαιμονοποίησή του. Ελπίζω σε και εύχομαι (και δεν το θεωρώ κατάντια) μια αναβίωση του παλπ, που θα επιτρέψει την διάδοση περισσοτέρων φανταστικών ιδεών και -γιατί όχι;- και την ανακούφιση από τα δεσμά της λιτότητας των εκδοτικών οίκων. Όνειρο, αλλά a girl’s gotta dream, έτσι δεν είναι;

Τα βιβιλία που διάβασα φέτος τα σχολιάζω ανά μήνα (Ιανουάριος, Φεβρουάριος, Μάρτιος, Απρίλιος, Μάιος, Ιούνιος, Ιούλιος, Αύγουστος, Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος) και κάποιες σκόρπιες ειδικότερες σκέψεις εδώ, συν κάποιες που θα προστεθούν επίσης εντός ολίγων ημερών. Και η πλήρης λίστα παρακάτω:

1. Η Πτώση του Οίκου των Άσερ... και παραλλαγές, Έντγκαρ Άλλαν Πόε, Τόμας Ντις, Ρι Μπράντμπερυ, Μπράιαν Στέιμπλφορντ, σελ. 140
2. Ρετρό στην ομίχλη, Άγκαθα Κρίστι, σελ. 192
3. Ο Τύμβος, Χ.Φ. Λάβκραφτ, σελ. 189
4. Σχέδιο Φράκταλ, Κώστας Χαρίτος, σελ. 252
5. X-Arnikos, Ο μαθηματικός μου είναι εξωγήινος, Νατάσα Μπαρτζή, σελ. 46
6. Η Κρύπτη των Καπουτσίνων, Γιόζεφ Ροτ, σελ. 158
7. Γυρισμένα Λόγια, Κώστας Καφαντάρης, σελ. 32
8. Hittite Fortifications c. 1650-700 BC, Konstantin Nossov, σελ. 68
9. Η Βιβλοθηκάριος της Βασόρας, Jeanette Winter, σελ. 28
10. Συντίπας, ή οι πανουργίες των γυναικών, Αγνώστου Άραβα συγγραφέα, σελ. 172
11. Μετά τις Εννιά, ανθολογία ελληνικού φανταστικού, σελ. 113
12. Ο Πρώτος Κανόνας του Μάγου, τόμος Β, Sword of Truth, Βιβλίο 1, Terry Goodkind, σελ. 475
13. Οι εξοχές των νεκρών, Κοσμάς Χαρπαντίδης, σελ. 134
14. Νικολά Τέσλα, ο Προμηθέας της 5ης Λεωφόρου, Νίκος Παπαδόπουλος, σελ. 157
15. Ενυδρία, Βάγια Ψευτάκη, σελ. 229
16. Υπόκοσμοι, Κωνσταντίνα Δελημήτρου, σελ. 351
17. Μικρές Αγγελίες, Αντώνης Κρύσιλας, σελ. 141
18. Ακατανόμαστες εξομολογήσεις, Γιώργος Πολ. Παπαδάκης, σελ. 151
19. Απόκρημνος Χρόνος, Περικλής Μποζινάκης, σελ. 198
20. Νεκρονομικόν, Ντόναλντ Τάισον, σελ. 231
21. Οδύσσεια στο χωροχρόνο, Γιώργος Β. Παπαδόπουλος, σελ. 268
22. Παραμύθια της Κύθνου, Γιώργος Βενετούλιας, σελ. 310
23. Το πείραμα της όγδοης μέρας, Ορέστης Ευθυμίου, σελ. 286
24. Ένα χαμόγελο στο σκοτάδι, Δημήτρης Στρεμμένος, σελ. 254
25. Twelve, Danilov Quintet Book 1, Jasper Kent, σελ. 539
26. Η Μοναξιά του Θεού, Χρίστος Λογαρίδης, σελ. 150
27. The Crown Conspiracy, Michael J. Sullivan, σελ. 306
28. Deja vu, Πόπη Βερνάρδου, σελ. 209
29. Το Ασήμι που Ουρλιάζει, Αβραάμ Κάουα, σελ. 284
30. Η έβδομη Σφραγίδα, Σταύρος Μουντουφάρης, σελ. 330
31. Ο Φύλακας των Ψυχών, συλλογικό, σελ. 221
32. Δηλαδή, εγώ τώρα πέθανα;, Γιώργος Λάχανης, σελ. 324
33. Το Στοίχημα των Ανθρώπων, Μιχάλης Σπέγγος, σελ 511
34. Το τρομακτικό μυστικό του Αϊνστάιν, Ανδρέας Καπανδρέου, σελ. 156
35. Οι Ναΐτες πετάχτηκαν δίπλα, Γιώργος Τσαντίκος, σελ. 126
36. Ο τρόμος του Ντάνγουιτς, Χ.Φ. Λάβκραφτ, σελ. 169
37. Λάχεσις, Στεφανία Καρκαμάνη, σελ. 142
38. Ο ναός του τρόμου, Χ.Φ. Λάβκραφτ, σελ. 210
39. Ο Τέταρτος Κλώνος, Καίτη Βασιλάκου, σελ. 217
40. Αίμα στη Μονή Μελαντίου, Δημήτρης Ωρολογάς, σελ. 78
41. Για το θρόνο της Θερίνια, Στυλιανός Κιλημάντζος, σελ. 493
42. Shadow Chaser, Chronicles of Siala Book 2, Alexei Pehov, σελ. 357
43. Το ταξίδι του βασιλιά Γιουβόραν, Clark Ashton Smith, σελ. 186
44. Κατακόμβες, The Cleric Quintet βιβλίο 1, R.A. Salvatore, σελ. 355
45. Dawnthief, Chronicles of the Raven Book 1, James Barclay, σελ. 464
46. Το Παιχνίδι του Στέματος, Το Τραγούδι του Πάγου και της Φωτιάς, Βιβλίο Πρώτο, τόμος Α', G. R. R. Martin, σελ. 484
47. Μην Ζωντανεύεις Πεθαμένους Θρύλους, Χριστόφορος Παυλίδης, σελ. 144
48. Το Παιχνίδι του Στέματος, Το Τραγούδι της Φωτιάς και του Πάγου, Βιβλίο Πρώτο, τόμος Β ', G. R. R. Martin, σελ. 462
49. Το Δάσος των Σκιών, The Cleric Quintet βιβλίο 2, R.A. Salvatore, σελ. 326
50. Βόλτα στο Φεγγάρι, Δημήτρης Νίκου, σελ.143
51. Ο Βοσκός της Αντίπερα Όχθης, Κώστας Ζωτόπουλος, σελ. 109
52. Οι Μάσκες της Νύχτας, The Cleric Quintet βιβλιο 3, R. A. Salvatore, σελ. 308
53. Το Οχυρό του Σκότους, The Cleric Quintet βιβλίο 4, R. A. Salvatore, σελ. 304
54. Η Κατάρα του Χάους, The Cleric Quintet βιβλίο 5, R. A. Salvatore, σελ. 277
55. Κερνόκ ο Πειρατής, Eugene Sue, σελ. 130
56. Ορλάντο, Βιρτζίνια Γουλφ, σελ. 242
57. Η σιωπή της πόλης, Νίκος Καρακάσης, σελ. 84
58. Ψυχή στην Κούλουρη, Γιούλη Αναστασοπούλου, σελ. 129
59. Τα ουγγρικά ψάρια, Γιάννης Πλιώτας, σελ. 189
60. Αυτή είναι η ιππασία, Selma Brandl, σελ. 127
61. Άγνωστη Πελοπόννησος, σειρά Παράξενος Ταξιδιώτης, σελ. 192
62. Ο Κλεπτομνήμων, Νίκος Παπανδρέου, σελ. 259
63. Τα Καβείρια Μυστήρια, Περικλής Ροδάκης, σελ. 105
64. Ακόμη και οι θεοί συγκινούνται, Χρήστος Λαμπρούδης, σελ. 119
65. Οι Πόρτες, Καίτη Βασιλάκου, σελ. 243
66. Το Πέρασμα του Ιγνάτιου, Παναγιώτης Παναγόπουλος, σελ. 297
67. The Steel Remains, Land Fit For Heroes Trilogy, Book 1, Richard Morgan, σελ. 391
68. Όμηροι των σκιών, Γιώργος Βασιλάκος, σελ. 137
69. The Hundred Thousand Kingdoms, Book One of the Inheritance Trilogy, N. K. Jemisin, σελ. 410
70. Οι κόσμοι της φωτιάς, Γιώργος Μπαλάνος, σελ. 197
71. Naradel, Η μάχη της Σκιάς και τα αρχαία μυστικά, Βιβλίο πρώτο, Angela G. Pitlinger, σελ. 455
72. Η σκιά του Κθούλου, Γιώργος Μπαλάνος, σελ. 371
73. Celestia, Απόστολος Αποστόλου, σελ. 184
74. Σόλομον Κέιν, Κόκκινες Σκιές, Robert E. Howard, σελ. 223
75. The Adamantine Palace, Stephen Deas, σελ. 369
76. Ο Άρχοντας του Χρόνου (Βιβλίο 1ο), Η Αρχή του Τέλους, Παντελής Σκουρλάς, σελ. 201
77. Η μέτρηση του κόσμου, Ντάνιελ Κέλμαν, σελ. 300
78. Ο Μέγας Θεός Παν, Άρθουρ Μάχεν, σελ. 229
79. Μπόραθ, Το μυστικό όπλο, Μέρος Πρώτο: Συνωμοσία, Γιάννης Καμπουρόπουλος, σελ. 231
80. Άγρια νύχτα, Νόρμαν Σπίνραντ, σελ 20 από 95
81. Η Αμάντα και ο Εξωγήινος, Ρόμπερτ Σίλβερμπεργκ, σελ. 117
82. Ο Ιούλιος και το Γκόλεμ και κάποια άλλα μικρά κείμενα, Γιάννης Θ. Μάζης, σελ. 123
83. Ο Βομβιστής του Παρθενώνα, Χρήστος Χρυσόπουλος, σελ. 88
84. Η Τέφρα της Ψυχής, Γιάννης Γιαννακαρώνης, σελ. 137
85. e-drugs, Θοδωρής Καραγεωργίου, σελ. 174
86. Η μέρα που η Αμερική εξαφανίστηκε, Γιώργος Ζαρκαδάκης, σελ. 215
87. Maori Religion and mythology, Edward Shortland, σελ. 111
88. Τραγούδια της Πολυνησίας, Κείμενα των Λαών, σελ. 116
89. Παραμύθια από τις Νότιες Θάλασσες, Antony Alpers, σελ. 212
90. The Maori division of time, Elsdon Best, σελ. 54
91. Maori Fortifications, Ian Knight, Osprey Fortress 81, σελ. 64
92. The Maori As He Was: A Brief Account of Maori Life as it was in Pre-European Days, Elsdon Best, σελ. 200
93. Η συνέντευξη, Παύλος Μεθενίτης, σελ. 181
94. Ο ζωγράφος των μαχών, Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε, σελ. 329
95. Μινώκερως, Αλκμήνη Ψιλοπούλου, sel. 452
96. Οι ιχνηλάτες του σκότους, Νίκος Φαρούπος, σελ. 253
97. Το φάντασμά της, Κωστής Γκιμοσούλης, σελ. 261
98. Ταξίδι στην Αιωνιότητα, Θόδωρος Καρζής, σελ. 217
99. Ο Δαιμονιστής, Αύγουστος Κορτώ, σελ. 327
100. Το Τελευταίο Ροδοπέταλο, Εύη Κατιδιώτη, σελ. 191
101. Καλό Αίμα, Κακό Αίμα, Ελεωνόρα Σταθοπούλου, σελ. 266
102. Βάσει Σχεδίου, Μπάμπης Αρώνης, σελ. 67
103. Ονειροψιθυριστές, Σάββας Γρηγοριάδης, σελ. 278
104. Αδημοσίευτο ελληνικό φανταστικό, σελ. 120
105. Αδημοσίευτο ελληνικό φανταστικό, σελ. 121
106. Αδημοσίευτο ελληνικό φανταστικό, σελ. 137
107. Η Σάλπιγγα της Αποκάλυψης, Κωνσταντίνος Γρίβας, σελ. 271
108. Αδημοσίευτο ελληνικό φανταστικό, σελ. 42
109. Αδημοσίευτο ελληνικό φανταστικό, σελ. 39
110. Αδημοσίευτο ελληνικό φανταστικό, σελ. 171
111. Το Τραγούδι του Χρόνου 1: Η Χώρα των Χαμένων Ευχών, Γιώργος Χατζηκυριάκος, σελ. 224
112. Η Μαγική Εκδρομή, Μιχάλης Μακρόπουλος, σελ. 262
113. Αδημοσίευτο ελληνικό φανταστικό, σελ. 191
114. Το φυλακτό του Ποσειδώνα, Γλυκερία Καραγκούνη, σελ. 338
115. Η μάγισσα του φωτός, Γαβριέλλα Κασουλίδου, σελ. 247
116. Η Δάδα της Περσεφόνης, Α.Γ. Σακελαρίου. σελ. 285