Κυριακή 15 Αυγούστου 2010

Αναγνωστικό ημερολόγιο, 2010 - Τα 30 δεύτερα, μέρος Β: Ιμάρο


Εκτός από τα βιβλία της προηγούμενης ανάρτησης, μέσα στους τελευταίους μήνες διάβασα και τέσσερα ακόμα. Φυσικά από κάθε βιβλίο που διαβάζω, ακόμη κι από αυτά που δε μου αρέσουν τελικά, κάτι κερδίζω, κάποιες σκέψεις κάνω. Όμως αυτά τα τέσσερα, κυρίως επειδή αντιπροσωπεύουν κάποια «ρεύματα» μέσα στο φανταστικό, με έβαλαν σε περισσότερες σκέψεις. Και γι’ αυτό θέλω να τα κουβεντιάσουμε λίγο πιο αναλυτικά.

Πρώτος, κυρίως λόγω του ότι το διάβασα πιο πρόσφατα, έρχεται ο Ιμάρο. Μια μικρή γνωριμία μαζί του πιστεύω ότι επιβάλλεται, μιας και αντίθετα με τον εμπνευστή του, τον Κόναν, ο Ιμάρο δεν είναι και τόσο γνωστή φιγούρα στο χώρο του φανταστικού.

Ο Ιμάρο (Imaro) είναι γέννημα της φαντασίας του Charles R. Saunders, ενός Καναδού, αφρικανικής καταγωγής, που γεννήθηκε το 1946. Ο Σώντερς μεγάλωσε με τις ιστορίες του Ρόμπερτ Χάουαρντ και των υπόλοιπων μεγάλων της ηρωικής φαντασίας. Ο καημός του όμως ήταν μάλλον κατανοητός: όλοι οι αγαπημένοι του ήρωες ήταν λευκοί, συνήθως κέλτες και ακολουθούσαν τα ηθικά και ανήθικα πρότυπα των βόρειων λαών. Εκείνος λαχταρούσε να διαβάσει κάτι με το οποίο θα μπορούσε ευκολότερα να ταυτιστεί, κάτι που να του θυμίζει τη δική του φυλή και να εκπορεύεται από τα δικά της πρότυπα, από τα δικά της έθιμα και τις δικές της αντιλήψεις για τον κόσμο.

Κι εφόσον δε μπορούσε να βρει μια τέτοια ιστορία, ο Τσαρλς Σώντερς αποφάσισε να τη γράψει ο ίδιος. Παιδί αυτής της προσπάθειας ήταν ο Ιμάρο.

Ο Ιμάρο είναι γιος της Κατίσα, μια γυναίκας της φυλής των Ιλιασάι, που το έσκασε από το χωριό της για να μην αναγκαστεί να υποκύψει στις ορέξεις του μάγου της φυλής. Επιστρέφοντας μετά από πέντε χρόνια, η Κατίσα φέρνει ένα νόθο παιδί (πράγμα που οι Ιλιασάι βδελύττονται όσο τίποτε στον κόσμο, ένα παιδί που έχει μόνο τον ένα γονιό Ιλιασάι) ξεμπροστιάζει το μάγο αποδεικνύοντας ότι χρησιμοποιεί μαύρη μαγεία και ζητάει ως αντάλλαγμα από τους άντρες της φυλής να μεγαλώσουν το γιο της σαν πραγματικό πολεμιστή. Εκείνη εξορίζεται ξανά.

Η ζωή του Ιμάρο δεν είναι ρόδινη. Είναι το παιδί-χωρίς-πατέρα, με ό,τι αυτό μπορεί να κουβαλάει μαζί του. Ολόκληρη η φυλή είναι εχθρική απέναντί του, κάποιοι συνωμοτούν εναντίον του, αλλά η εκπαίδευσή του ως πολεμιστή τον έχει κάνει σκληρότερο απ’ όλους τους. Όταν κάποιο παλιόπαιδο τον κάνει να χάσει το βόδι που του έχουν δώσει να προσέχει, οι περιπέτειές του αρχίζουν με τους πιο άγριους οιωνούς.

Δε σας αφηγηθώ την ιστορία εδώ, που είναι γραμμένη σε νουβέλες, χωρισμένες σε μικρά συνεχόμενα διηγήματα. Η συνέχεια είναι συναρπαστική κι είναι καλύτερο να τη διαβάσετε, όσοι το αποφασίσετε, χωρίς καμία υποψία σχετικά με την πλοκή της.

Η μοναδικότητα του Ιμάρο έχει πολλά και ενδιαφέροντα επίπεδα. Ένα από αυτά, το οποίο αγγίζει τα όρια της φρίκης, είναι ότι η πρώτη έκδοση, του 1981 από την Daw Books, περιείχε μια ιστορία με τίτλο "The Slaves of the Giant-Kings". Εκεί ο Σώντερς περιέγραφε ότι στα ταξίδια του ο Ιμάρο συναντά μια φυλή, τους Καχούτου, οι οποίοι καταπιέζονται από μια άλλη φυλή, τους Μγουαμπουτούσι, για να δουλεύουν στα ορυχεία. Ο Ιμάρο συντρέχει τους καταπιεσμένους και τους οδηγεί σε επανάσταση, όπου και πραγματοποιείται μέσω σφαγής. Η χώρα όπου συμβαίνουν αυτά; Η Ruanda (κι όχι η Rwanda, όπως είναι η σωστή γραφή στα αγγλικά).

Σας θυμίζει κάτι αυτό; Το ίδιο και του Σώντερς. Η φρίκη του να βλέπεις ένα αποκύημα της φαντασίας σου να γίνεται πραγματικότητα πρέπει να ήταν τρομερή. Προσωπικά δεν ξέρω καν αν θα διατηρούσα τα λογικά μου βλέποντας κάτι τέτοιο. Όταν λοιπόν μια μέρα του καλοκαιριού του 2003, ο Σώντερς δέχτηκε ένα e-mail από έναν θαυμαστή του, που τον παρακαλούσε για νέες ιστορίες με τον Ιμάρο, στην αρχή αρνήθηκε σθεναρά την πιθανότητα να γραφτούν κι ύστερα, όταν άρχισε σιγά-σιγά να πείθεται για τη δυνατότητα αυτή, αποφάσισε να τον ξαναπιάσει. Δική μου εκτίμηση, πιθανόν και για να ξορκίσει το κακό που το "The Slaves of the Giant-Kings" ονομάτισε πριν συμβεί. Εγώ τουλάχιστον αυτό θα έκανα.

Έτσι, αντί για μια απλή επανέκδοση, ο Ιμάρο έγινε Revisited, δηλαδή όχι μια απλή επιμέλεια, αλλά και αρκετές αλλαγές σχετικά με το τι περιέχει κάθε διήγημα. Το επίμαχο διήγημα αντικαταστάθηκε με το λιγότερα εύκολο να βγει αληθινό «The Afua», κι από ‘κει και τα υπόλοιπα διηγήματα τροποποιήθηκαν για να ακολουθούν αυτήν την αλλαγή. Το όλο εγχείρημα εκδόθηκε το 2006, από τον μικρό εκδοτικό οίκο Night Shade Books, με τίτλο «Imaro», και ακολούθησε το 2007 η δεύτερη νουβέλα-συλλογή διηγημάτων, το «Imaro 2: The Quest for Cush». Η διασκευή της τρίτης νουβέλας, το «Imaro 3: The Trail of Bohu», δεν κατάφερε να δει το φως της δημοσιότητας ακόμη, έτσι όποιος το βρει, πρέπει να ξέρει ότι πρόκειται για την πρώτη γραφή, που εκπορεύεται από το "The Slaves of the Giant-Kings". Υπάρχει ακόμη ένα κείμενο που βγήκε μέσω Lulu, το «The Naama Wars» που μπορεί να χαρακτηριστεί ως Ιμάρο 4, αλλά δεν έχω περισσότερες πληροφορίες σχετικά.

Ο Ιμάρο είναι τελικά όπως ακριβώς τον περίμενα. Δεν είναι ο Κόναν με μαλλί άφρο ή ο μαύρος Ταρζάν, αλλά ένας αντίστοιχος του Κόναν ήρωας, που ωστόσο είναι καθαρά Αφρικανός. Ούτε μία από τις εμπνεύσεις και εφευρέσεις της κοσμοπλασίας του Σώντερς δεν βγαίνει από το κεντρικό στυλ, δε γλιστράει προς το κέλτικο και το δυτικό. Οι Ιλιασάι είναι σκληροί κι έχουν τις δικές τους προτεραιότητες, τη δική τους ηθική. Όταν ο Ιμάρο το σκάει και αρχίζει να γνωρίζει και τον υπόλοιπο κόσμο, οι φυλές που συναντάει είναι όλο και πιο διαφορετικές, κι όμως καθαρά-ξεκάθαρα αφρικανικές. Η μαγεία έχει το φρικιαστικό μέγεθος που της δίνουν οι Αφρικανοί, με μικρές υποψίες κθουλιανού ύφους. Ερείπια και λίμνες γεμάτες σκοτεινά νερά, μάγοι που πουλούν την ψυχή τους για χάρη της δύναμης, παράξενα πλάσματα και δαιμόνια.

Ο ίδιος ο ήρωας δεν υστερεί σε τίποτε από τον Κόναν και θα αφήσει ικανοποιημένους όλους τους λάτρεις της σκληροπυρηνικής ηρωικής φαντασίας. Ο μοναχικός, τρομερός πολεμιστής -χωρίς ποτέ ο συγγραφέας να ξεχνάει τη μοναξιά του ήρωά του, τις τύψεις του ή τις ενοχές του, αλλά και χωρίς να τον κάνει μελόδραμα για δεσποινίδες. Με ικανότητες και αδυναμίες. Οι περιφερειακοί χαρακτήρες είναι ξεκάθαροι και παρά που συνήθως είναι ζωγραφισμένοι σε άσπρο-μαύρο, δε μοιάζουν με καρικατούρες. Οι σκηνές μάχης είναι εξαιρετικές και τα θηρία πάνε κι έρχονται.

Η αφήγηση του Σώντερς είναι δυνατή, μεστή κι οι φιοριτούρες της δε με ενόχλησαν καθόλου. Αντίθετα επειδή ο όλος χαρακτήρας του βιβλίου είναι αρκετά σκληρός -θα πω και παρακάτω σχετικά- τον ζητάς πού και πού λίγο λυρισμό, μια πιο γλαφυρή περιγραφή, ένα πιο ευαίσθητο κομμάτι. Για τους διαλόγους δεν είμαι ιδιαίτερα σίγουρη ότι είναι πειστικοί, πάντως κάνουν τη δουλειά τους.

Το κακό του βιβλίου -που δεν ξέρω κιόλας αν είναι ακριβώς κακό ή απλώς εμένα με δυσκόλεψε- ήταν η σκληρότητά του. Γενικά ο Κόναν είναι ένας βάρβαρος που πολεμάει όχι για την τιμή του, αλλά γιατί έτσι του την βίδωσε. Ο Κόναν θα χωθεί μέσα σε ένα επικίνδυνο δάσος, γιατί δε θέλει να κάνει τον κύκλο, βρε αδελφέ. Κάνει ό,τι τον προστάξει η καρδιά του. Και τις περισσότερες φορές το διασκεδάζει κιόλας. Αντίθετα ο Ιμάρο κι ο κάθε ένας που εμφανίζεται στην πρώτη νουβέλα, ό,τι κάνει το κάνει απλά και μόνο για να επιβιώσει. Η σκληρότητα της σαβάνας είναι τόσο έντονη στο πρώτο μέρος που πραγματικά σκεφτόμουν να το παρατήσω (έχω και τα προβλήματά μου, δεν είμαι να με ζορίζουν και τα βιβλία μου...). Το ότι συνέχισα να το διαβάζω, έστω και αργά, οφειλόταν κυρίως τόσο στο ότι η ιστορία είναι πολύ ενδιαφέρουσα, όσο και στο ότι οι συμβάσεις που χρησιμοποιεί ο Σώντερς μού ήταν πολύ οικείες και γι' αυτό κι εύκολες στο διάβασμα. Δεν ξέρω αν είναι ένα βιβλίο για γερά στομάχια, πάντως εγώ ένιωσα πραγματικά στο πετσί του χαρακτήρα του κι αυτό δε με έκανε να νιώσω καλά.

Επιβίωση. Άραγε είναι ειρωνικό, που ίσως ο νέος Ιμάρο δεν θα καταφέρει τελικά να δει και το τρίτο του μέρος τυπωμένο; Μήπως η φλόγα του αγώνα για επιβίωση έσβησε τελικά, όπως ο Σώντερς φοβόταν ότι θα γίνει, όταν πήρε εκείνο το e-mail το 2003;

Συγνώμη, αλλά προσωπικά δεν το πιστεύω. Όχι μόνο γιατί ο Ιμάρο είναι τρομερός αγωνιστής -κι ο συγγραφέας του το ίδιο, όπως μπορεί κανείς εύκολα να καταλάβει διαβάζοντας τη βιογραφία του- αλλά κυρίως γιατί έστω κι έτσι, έστω στη νέα του μορφή, κατάφερε να πείσει έναν ακόμη αναγνώστη που δεν είχε καν ακουστά τον Ιμάρο (εμένα δηλαδή) ότι αξίζει τον κόπο να διαβάσω παρακάτω, ότι αξίζει τον κόπο να προσπαθήσω, να τρέξω, να ψάξω για να βρω τη συνέχεια. Είναι μάλλον απίθανο να διαβαστεί ποτέ αυτό το κείμενο από τον Σώντερς, ειδικά εφόσον είναι γραμμένο στα ελληνικά, όμως αν αυτό παρ’ ελπίδα συμβεί, τότε θα ήθελα να του στείλω τους αγωνιστικούς μου χαιρετισμούς και να τον διαβεβαιώσω ότι ο Ιμάρο, revisited ή όχι, δε θα θελήσει ποτέ να το βάλει κάτω, πριν δικαιωθεί και βρει επιτέλους τη θέση του στον κόσμο του και τις καρδιές μας.